Trwa dyskusja czy wprowadzić odpłatność za sporządzanie uzasadnienia wyroków w sprawach cywilnych. Czy to ma sens?
W mediach trwa dyskusja czy Rząd wprowadzi zasadę, że sporządzanie uzasadnienia wyroku w sprawach cywilnych będzie dodatkowo płatne dla stron. Należy głośno zapytać – czy to ma sens?
Każdy wyrok wydawany przez Sąd wynika z oceny sprawy dokonanej przez Sąd. Z teoretycznego punktu widzenia w związku z tym każdy powinien zawierać uzasadnienie – obie strony, a także osoby trzecie potencjalnie zainteresowane wyrokiem powinny móc wiedzieć dlaczego zapadł wyrok tej, a nie innej treści – nawet po latach.
Powyższy pogląd jest z granicy teorii prawa, natomiast rzeczywistość wymagała od ustawodawcy pragmatycznego podejścia. Aby uniknąć pisania tysięcy nikomu niepotrzebnych uzasadnień i marnowania cennego czasu sądów wprowadzono instytucję sporządzania uzasadnienia wyroku dla stron na ich pisemne żądanie. Nieformalnie nawet taki wniosek o sporządzenie i uzasadnienia wyroku nazywa się nawet „zapowiedzią apelacji”
Teraz rozważa się jeszcze wprowadzenie odpłatności dla tego żądania. Należy głośno zapytać – czy to ma sens? Poniżej analiza argumentów:
Przez zwolenników takiej zmiany podawany argument za jest taki, że strony występują o uzasadnienie wyroku, a potem nie apelują. To dla mnie argument bez sensu, bo taka właśnie jest idea dobrego uzasadnienia – ma mieć moc przekonywującą stronę że rozstrzygnięcie jest właściwe.
Wskazywane też jest, że strona wygrana występuje o uzasadnienie dla otrzymania „darmowej wykładni prawa” do tej sprawy lub tego typu spraw. Znowu ja osobiście „nie kupuję” tego argumentu – strona ma pełne prawo wiedzieć dlaczego wygrała, jakie jej argumenty były trafne i jakie rozumowanie przeprowadził sąd. Bez znaczenia jest to, że czasem faktycznie jest to podpowiedź dla strony co do podobnych postępowań.
Dziwne jest dla mnie powoływanie argumentu, że Sąd „napracuje się na darmo”. Taka przecież jest istota i rola pracy Sądu. Zresztą tutaj wystarczy spojrzeć dla przykładu na postępowania administracyjne – tam „świętym” obowiązkiem organu jest dokładnie i wszechstronnie uzasadnić każdą decyzję.
Trzecim argumentem z cyklu „za” o którym się za głośno nie mówi, ale którego w sposób oczywisty można się domyślać jest taki, że zmiana miałaby pozytywne skutki fiskalne dla Państwa, zapewne minimum z kilka milionów złotych rocznie (zależnie od tego, jaka byłaby stawka opłaty)
Z drugiej strony trzeba wskazać, iż podnoszony jest argument,iż strony płacą za proces cywilny „wpisowe” (przeważnie 5% wartości przedmiotu sporu) i nie jest to fair, by miały dalej do procesu dopłacać. Mnie ten argument przekonuje, ale jest też drugi istotny problem.
Drugi istotny problem który dostrzegam, a który powoduje że jestem zdecydowanie przeciwny tej odpłatności: BĘDZIE SPRZYJAĆ PRZEWLEKŁOŚCI POSTĘPOWANIA.
Jeśli świadczenie (sporządzenie uzasadnienia) będzie odpłatne, będzie musiała istnieć regulacja przewidująca możliwość zwolnienia strony z odpłatności. Taka decyzja nie może być jedno-instancyjna i musi istnieć możliwość odwołania od niej (nawet do tego samego sądu np. w formie skargi na postanowienie referendarza sądowego).
Powyższy mechanizm będzie idealnym mechanizmem do przedłużania postępowania, zwłaszcza przez stronę pozwaną. Najpierw pozwany wystąpi o zwolnienie od kosztu (wiedząc, że będzie to i tak nieskuteczne), potem opłaci wniosek i zyska czas czekając na uzasadnienie. Czas trwania takiej „zabawy” to może być (przynajmniej w Warszawie) nawet kilka miesięcy (jak nie więcej w ekstremalnych przypadkach).
W związku z tym jestem przeciwny temu by wprowadzać odpłatność wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku w sprawach cywilnych.
Powyższe poglądy są prywatnymi poglądami autora, nie należy ich w żaden sposób utożsamiać z poglądami organów Adwokatury, pracowników Kancelarii lub jakichkolwiek innych podmiotów.
Dodaj komentarz
